Προσωπική υπερ-ιστορία: πώς να βρει κανείς τον Θεό σε έναν κόσμο παρακμής;
Στην οριζόντια διάσταση του χρόνου (Χρόνος) βασιλεύει η αμαρτία. Αλλά η ψυχή έχει έναν κάθετο δρόμο (Καιρός) – Κάθαρση, Φωτισμό και Θέωση.
Στη σλαβική παράδοση, ο όσιος Νέστωρ ο Χρονογράφος τιμάται ως πατέρας της ιστορίας και πρώτος χρονικογράφος των Ρως. Κατά το παράδειγμά του, ας εξετάσουμε πώς συνδέεται η προσωπική ιστορία της ζωής κάθε ανθρώπου με την παγκόσμια ιστορία.
Οριζόντια του Χρόνου: η δίνη της παρακμής
Η προσωπική ιστορία κάθε ανθρώπου υφαίνεται με τις μοίρες του στην παγκόσμια ιστορία.
Κάθε μοίρα είναι μια λεπτή, σχεδόν αόρατη κλωστή σε ένα τεράστιο πολύχρωμο χαλί, όπου υφαίνονται οι μοίρες των χωρών και των λαών.
Η ζωή του καθενός από εμάς είναι σαν ένα μικρό φως ανάμεσα σε εκατομμύρια όμοια με αυτό, που αναβοσβήνει για ελάχιστο χρόνο και σβήνει για πάντα.
Αλλά αυτή η συμμετοχή στη γενική, γραμμική ροή του χρόνου μας δίνεται για έναν λόγο: για να προλάβουμε, μέσα σε αυτήν την οριζόντια ροή του Χρόνου, να γράψουμε τη δική μας ιερή προσωπική ιστορία, που θα μας δώσει τη δυνατότητα να εισέλθουμε σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει ούτε χρόνος, ούτε σκιά αλλαγής.
Στον παγκόσμιο χρόνο κυριαρχεί η εντροπία, ο θάνατος και το βάρος της φθοράς. Η αμαρτία έχει σε αυτόν τεράστια βαρυτική δύναμη. Είναι σαν μια τρομερή, απειλητική δίνη της κόλασης, που προσπαθεί να καταπιεί κάθε ψυχή, πείθοντάς μας για την ματαιότητα της αντίστασης, την παντοδυναμία του κακού και την απελπισία μπροστά στον θάνατο.
Κάθετος του Καιρού: η γέννηση της υπερ-ιστορίας
Αλλά ακριβώς εδώ, στο σκοτάδι του απόλυτα κατακλύζοντος σκότους, γεννιέται ο δρόμος της υπερ-ιστορίας κάθε ψυχής, η οποία βρήκε μέσα της τη δύναμη να αντισταθεί στον μαγνητισμό του κακού και στην αναπόφευκτη αιωνιότητα του θανάτου.
Αρχίζει με μια πράξη ριζικού αποχωρισμού από αυτόν τον κόσμο — με την αποφασιστικότητα να μην συμμετάσχει στο δαιμονικό μυστήριο. Στα βάθη του προσωπικού κοσμικού κόσμου της καρδιάς, ο άνθρωπος μεταφέρει το κέντρο της ύπαρξής του από τον εξωτερικό κόσμο στον εσωτερικό. Γίνεται συμμετέχων στη Νέα Διαθήκη με Εκείνον που Είναι, Αυτόν που Πραγματικά Υπάρχει — τον Μοναδικό Ον, που υπάρχει αληθινά.
Στα βάθη της εσωτερικής ζωής του χριστιανού αρχίζει να γράφεται η Ιερή Γραφή της προσωπικής του ιστορίας στις σχέσεις με τον Θεό.
Τότε κάθε ανάσα, κάθε στιγμή, καθαρμένη με μετάνοια, προσοχή και προσευχή, γίνεται ένα σημείο πρωτοβουλίας που στρέφεται προς την Αιωνιότητα.
Σταματάμε να κοιτάζουμε με αποστροφή τον οργισμένο κόσμο και τους οργισμένους ανθρώπους μέσα σε αυτόν. Δεν περιμένουμε πότε «θα έρθουν καλύτεροι καιροί», μάλλον δεν θα τους προλάβουμε ποτέ. Δημιουργούμε τον δικό μας κόσμο, μέσα μας. Χτίζουμε την σκάλα της προσωπικής μας μοίρας, που από τον οριζόντιο Χρόνο, ο οποίος μας τραβάει στην άβυσσο της ανυπαρξίας, μας δίνει τη δυνατότητα να ανεβούμε στον αέρα των ουράνιων κορυφών.
Βήμα 1. Κάθαρση
Αυτή η ανοδική γραμμή είναι ο μυστικιστικός δρόμος της ψυχής, που παραδοσιακά ξεκινά με την εσωτερική κάθαρση. Αυτό είναι το πρώτο και το πιο δύσκολο βήμα που μαθαίνουμε να κάνουμε στη πνευματική μας ζωή. Συνοδεύεται από εσωτερικό αγώνα ενάντια στα πάθη, όπου μας έρχεται σε βοήθεια το όπλο της ασκήσεως και η αυστηρή στάση απέναντι στις επιθυμίες της σάρκας, του νου και της βούλησης.
Η παρακμή του κόσμου προβάλλεται μέσα μας με τα πάθη της και προσπαθεί να προκαλέσει την εσωτερική μας συναίνεση.
Όταν αρχίζουμε να αντιδρούμε σε όσα συμβαίνουν γύρω μας όχι με προσευχή, αλλά συναισθηματικά ή ακόμη και νοητικά, τότε αμέσως εισερχόμαστε στη ζώνη έλξης του κακού.
Η άρνηση να δεχθούμε το πνεύμα της εποχής, που δικαιολογεί την πτώση, είναι η αρχή της ανόδου. Το κύριο όπλο εδώ είναι η προσευχή του Ιησού, χάρη στην οποία συγκεντρώνουμε τον νου στην καρδιά, αποσπώντας τη λογική μας από το χάος του εξωτερικού κόσμου και στρέφοντας τη συνείδησή μας προς τον εσωτερικό ναό.
Βήμα 2. Φώτιση
Το επόμενο σκαλοπάτι είναι η φώτιση. Μέσα στο γενικό ηθικό σκοτάδι του κόσμου, η συνείδηση, φωτισμένη και καθαρισμένη με μετάνοια, γίνεται η πυξίδα που δείχνει αλάθητα τη θέληση του Θεού. Ο εσωτερικός αυτός προσωπικός νόμος γίνεται για εμάς ανώτερος από κάθε άλλο νόμο, είτε πρόκειται για τις λεγόμενες κοινωνικά αποδεκτές νόρμες είτε για διατάγματα της εξουσίας.
Η Ευαγγελική αλήθεια, που αντανακλάται στην καθαρή προσευχητική καρδιά, γίνεται ο μοναδικός νόμος που ο άνθρωπος ακολουθεί αδιάλλακτα.
Η πνευματική παρακμή του κόσμου έχει γίνει πηγή πόνου και ταλαιπωρίας για εκατομμύρια ανθρώπους. Αλλά στο δρόμο της φώτισης, αυτά τα πάθη μετατρέπονται σε κοινωνία με τα Πάθη του Χριστού. Αρχίζουμε να κατανοούμε τη σημασία τους και τον απολυτρωτικό τους σκοπό, πρωτίστως για εμάς τους ίδιους. Τα πάθη αρχίζουν να γίνονται αντιληπτά από εμάς όχι με φόβο, αλλά με ευγνωμοσύνη. Είναι τα φάρμακα που θεραπεύουν και μεταμορφώνουν την ψυχή.
Βήμα 3. Θέωση
Το τρίτο και τελευταίο στάδιο σε αυτόν τον δρόμο είναι η ένωση με τον Θεό ή η θέωση.
Σε αυτό το στάδιο, ο άνθρωπος γίνεται κοινωνός της αιωνιότητας και συμμετέχει στην Θεία Ουσία (Β’ Πέτρ. 1:4). Αυτό αποτελεί τη δημιουργία της υπερ-ιστορίας.
Οι καρποί αυτού του σταδίου θα είναι η πραγματική συνειδητοποίηση της θεοπατρότητας ή θεοθυγορίας μας εν Πνεύματι Αγίω.
Ένας τέτοιος χριστιανός γίνεται ζωντανή μαρτυρία ενάντια στην παρακμή του κόσμου, όχι μόνο στα λόγια, αλλά στην ίδια την ύπαρξή του. Και ο κόσμος ενός τέτοιου ανθρώπου τον αναγνωρίζει αμέσως και εκτοξεύει πάνω του όλη τη δύναμη της δυσφήμισης, της κακίας και της καταστροφής του.
Οι τρεις πυλώνες της υπερ-ιστορίας
Μεταφυσικά, η προσωπική υπερ-ιστορία χτίζεται σε τρεις πυλώνες, οι οποίοι βρίσκονται εκτός της εμβέλειας της συλλογικής ιστορικής παρακμής:
- Προσωπική αναζήτηση του Θεού: η προτεραιότητα της προσωπικής συνάντησης με τον Ζώντα Θεό πάνω από κάθε άλλο επίγειο έργο.
- Ζωή με εσχατολογική προοπτική: σε αναμονή και, κυρίως, σε προετοιμασία για την αιώνια ζωή. Αυτή η προοπτική καθιστά όλα τα επίγεια προβλήματα δευτερεύοντα, όσο σοβαρά κι αν φαίνονται.
- Συμμετοχή στη λατρεία και στα Μυστήρια της Εκκλησίας: εκεί αγγίζουμε την αιωνιότητα, η οποία εισέρχεται στην προσωπική μας ιστορία.
Έτσι, μέσα στον Χρόνο βρίσκουμε τον καιρό μας, που μας οδηγεί από το σκοτάδι στο φως, από τη φθορά στην αφθαρσία, από τον κόσμο του αιώνιου θανάτου στον κόσμο της αιώνιας ζωής.
Ουκρανική έκδοση (ΕΟΔ)
