Ζωντανές και νεκρές εικόνες: η αιώνια μορφή μας ενώπιον του Θεού
Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη των αγίων Πατέρων που υπερασπίστηκαν την Ορθοδοξία από την αίρεση των εικονομάχων. Ας εξετάσουμε το θέμα της εικόνας ως μορφή που ζωγραφίζουμε με τη ζωή μας.
Η λέξη «εικόνα» δηλώνει τον «τύπο» ή το «είδος». Όλα όσα μας περιβάλλουν, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων μας, είναι εικόνες που δημιουργήθηκαν από τον Θεῖο Λόγο. Κάθε τι ορατό είναι η ενσάρκωση των θείων ιδεών, που υπήρχαν πάντοτε μέσα Του.
Όλο το Σύμπαν είναι εικόνα ζωγραφισμένη από τον Δημιουργό.
Κάθε λεπτομέρεια της είναι πολύστρωτη. Για να κατανοήσει κανείς την ουσία και το περιεχόμενό της, πρέπει να διεισδύσει στο βάθος κάθε μορφής, πράγμα που ξεπερνά τις ανθρώπινες δυνάμεις. Εμείς βλέπουμε μόνο την επιφάνεια, το πρώτο στρώμα, συχνά χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι αυτό είναι ένα ελάχιστο μέρος από όσα κρύβει μέσα της κάθε εικόνα.
Αυτό ισχύει για ολόκληρη τη ζωντανή και τη «μη ζωντανή» φύση. Τη λέξη «μη ζωντανή» τη βάζω επίτηδες σε εισαγωγικά, γιατί ο Ζωντανός Θεός δημιούργησε τα πάντα ζωντανά. Ακόμη και η πέτρα, που μας φαίνεται νεκρή, έχει τη δική της, μόνο σ’ εκείνη γνωστή, σχέση με τον Δημιουργό. Ό,τι συνέλαβε ο Μέγας Καλλιτέχνης για το δημιούργημά Του, το γνωρίζει μόνο Αυτός. Είναι μυστήριο άγνωστο ακόμη και στους αγγέλους.
Ζωγραφίζουμε την αιώνια μορφή μας.
Στον άνθρωπο, δημιουργημένο κατ’ εικόνα Θεού, δόθηκε επίσης η δυνατότητα να γίνει δημιουργός εικόνων. Δεν εννοώ την καλλιτεχνική δημιουργία. Κάθε μέρα, ο καθένας από εμάς αφήνει πίσω του πλήθος μορφών. Αυτή είναι η αντανάκλασή μας σε όλα όσα αγγίζουμε, ακόμη και σε όσα σκεφτόμαστε μόνο.
Κάθε μας χειρονομία, πράξη και λόγος είναι τα χρώματα της αγιογραφίας.
Όλα έχουν τη δική τους πνευματική γεύση, άρωμα και χρώμα. Τα εφαρμόζουμε στους ανθρώπους, στις περιστάσεις της ζωής, σε όλα όσα αγγίζει η ψυχή μας. Αποτυπώνονται για πάντα σε αυτό που ονομάζουμε αιώνια μνήμη. Αφού ο άνθρωπος ολοκληρώσει τον επίγειο δρόμο του, το έργο πάνω στην εικόνα της ψυχής του θα έχει τελειώσει. Ό,τι έχει ζωγραφιστεί, δεν μπορεί πλέον να ξαναγραφεί. Αυτή η εικόνα θα γίνει το αιώνιο νέο όνομα του ανθρώπου. Θα περάσουν αιώνες, ο κόσμος θα καταστραφεί, «ἡ γῆ καὶ τὰ ἔργα τὰ ἐν αὐτῇ καισαθήσονται» (Β’ Πέτρου 3:10), αλλά το όνομα αυτό θα παραμείνει για πάντα.
Λυπηρό είναι να βλέπει κανείς ανθρώπους που, βυθισμένοι στο εφήμερο και ταχύρρευστο ποτάμι του χρόνου, είναι έτοιμοι για χάρη των φιλοδοξιών τους και της υπερβολικής εκτίμησης για τον εαυτό τους να γράφουν τον αιώνιο χαρακτήρα τους με το αίμα αθώων θυμάτων. Να γράφουν με τα χρώματα του πόνου, των βασάνων και των δοκιμασιών εκείνων που έγιναν θύματά τους. Όλοι είμαστε προσκυνητές και ξένοι στη γη, και μας περιμένει η Θεία Κρίση.
Νεκρό πνεύμα και ζωντανή σύνδεση με τον Θεό
Πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τα χρώματα και να κατανοούμε τι υπάρχει στην ψυχή του ανθρώπου, όχι από αυτά που λέει, αλλά από αυτό που λάμπει μέσα στα μάτια του. Ο Διάβολος ντύνεται με τα ρούχα των φωτεινών αγγέλων, αλλά δεν μπορεί να μπερδευτεί με το πνεύμα με το οποίο οι δαίμονες προσεγγίζουν την ψυχή μας. Μπορούμε να παίζουμε ρόλο, να προσποιούμαστε, αλλά δεν μπορεί να καλυφθεί αυτό που προέρχεται από το βάθος της ύπαρξής μας.
Οι νέες τεχνολογίες θα αλλάζουν τη συνείδηση του ανθρώπου – όσο περνά ο καιρός, όλο και περισσότερο. Δεν έχει σημασία σε ποια πλευρά των οχυρωμάτων θα σταθούν οι άνθρωποι. Σημασία έχει ότι σύντομα θα αρχίσουν να πνίγονται από τον θυμό που έχει εμφυτευτεί σε αυτούς με την προπαγάνδα. Δεν υπάρχει κανένα νόημα να πείσει κανείς κάποιον του οποίου η καρδιά έχει κοπεί από τη ρίζα.
Ο κόσμος αλλάζει ραγδαία. Η αγάπη σε αυτόν γίνεται όλο και λιγότερη, ενώ ο πόνος και τα βάσανα που γεννιούνται από την ανθρώπινη υπερηφάνεια, τη φιλαργυρία και το μίσος, γίνονται όλο και περισσότερα.
Νεκρός δεν είναι αυτός που έχει σταματήσει να αναπνέει, αλλά αυτός που έχασε τη ζωντανή σύνδεση με τον Ζώντα Θεό. Οι νεκροί διδάσκουν πώς να ζούμε σωστά, να σωζόμαστε, να πιστεύουμε, να αγαπάμε, να προσευχόμαστε. Σήμερα τα κοινωνικά δίκτυα, οι τηλεοπτικοί σταθμοί, τα νέα και τα λοιπά μέσα ενημέρωσης είναι γεμάτα με πνεύμα νεκρό. Τα ΜΜΕ έχουν γίνει γεννήτριες ενέργειας μίσους. Ο κόσμος ετοιμάζεται να συναντήσει τον εκπρόσωπο του πρίγκιπα του σκότους και ντύνεται με μαύρα ρούχα.
Η απλότητα ως αρχή όλων των αρχών
Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν και ζωντανές εικόνες. Αυτοί που κατάφεραν να διατηρήσουν την καλοσύνη και την αγνότητα. Αυτοί που δεν έχασαν την ικανότητα να χαίρονται, να θαυμάζουν, να συγχωρούν και να ευγνωμονούν. Αυτοί που δεν έχασαν τη σύνδεση με τη Ζωή. Συνδέονται με αυτήν με έναν ομφάλιο λώρο που προέρχεται από την καρδιά τους.
Δεν είναι το πνεύμα, η μόρφωση ή η εκπαίδευση που ξεχωρίζει αυτούς τους ανθρώπους. Πάνω απ’ όλα είναι η απλότητα.
Αυτή είναι η αρχή όλων των αρχών. Πάνω της κρεμιούνται χάντρες διαφόρων αρετών.
Λυπηρό είναι να ακούμε όταν κάποιος, μιλώντας για πρόσωπο υψηλού πνευματικού αξιώματος, διηγείται με θαυμασμό πώς εκείνος, στο ίδιο επίπεδο με απλούς μοναχούς, ιερείς ή ενορίτες, έκανε το ένα ή το άλλο. Έχουμε ανυψώσει τον κανόνα σε αρετή. Όταν ο ηγούμενος του μοναστηριού εργάζεται στο ίδιο επίπεδο με τους μοναχούς, αυτό δεν είναι αρετή, αλλά κανόνας ζωής. Όταν ο επίσκοπος συμπεριφέρεται στη μητρόπολή του όχι ως άρχοντας, αλλά ως απλός θνητός, όπως πράγματι είναι, αυτό επίσης είναι κανόνας. Ανώμαλο είναι όταν ο κληρικός θέτει τον εαυτό του πολύ πάνω από τους ενορίτες του.
Από το πώς θα ζωγραφίσουμε τη δική μας εικόνα εξαρτάται η θέση μας στην αιωνιότητα.
Σε καθέναν από εμάς ο Θεός έδωσε πινέλα και χρώματα. Φυσικά, είναι διαφορετικά για τον καθένα. Κάποιοι έχουν περισσότερα ταλέντα, κάποιοι λιγότερα, αλλά υπάρχουν σε όλους. Και όταν κοιτάζεις την αληθινή ανθρώπινη ομορφιά της ψυχής, καταλαβαίνεις ότι αυτό είναι το μεγαλύτερο θαύμα που δημιούργησε ο Κύριος.
Ουκρανική έκδοση (ΕΟΔ)
